بررسی تطبیقی نوستالژی سیاسی در شعر ملک الشعرای بهار و جمیل صدقی زهاوی

چکیده حسرت گذشته­های شیرین و تقابل زمان حال با آن ها، «نوستالژی» نام دارد. این درد کهن که با هبوط آدم (ع) شروع می­شود، از دیرباز، درون مایۀ­ بسیاری از آثار ادبی را به خود اختصاص داده است. بهار و زهاوی، دو شاعر معاصر       ملّی­گرای ایران و عراق­ که از استبداد و ستم حاکمان روزگار خود، ناله سر داده­ و در راه رسیدن به آزادی، دچار رنج­های بسیاری؛ از جمله تبعید، زندان، محرومیّت از حقوق و... شده­اند، به فراخور مناسبت های مذکور، اشعار زیادی را از سر حسرت سروده­اند. از رهگذر ادبیات تطبیقی، نوستالژی سیاسی و علل و عوامل بروز آن را در شعر بهار و زهاوی، مورد بررسی قرار داده­ایم؛ نتایج نشان از نزدیکی بسیار زیاد اندیشه­های سیاسی - اجتماعی آنان دارد؛ به طوری که در موارد زیادی، به نقطۀ­ مشترک می­رسند. امّا حضور بیشتر بهار در صحنۀ سیاست و داشتن سمت­هایی چون وزارت معارف و نمایندگی مجلس و دانش گستردۀ تاریخی – ادبی او به عنوان یک محقق برجسته و استاد دانشگاه، باعث توجّه ویژۀ وی به مسایل سیاسی – اجتماعی ایران و حتّی جهان شده؛ لذا نوستالژی سیاسی در اشعار بهار، نمود کامل­تر و جامع­تری نسبت به اشعار زهاوی دارد. عاملی که حبس­ و تبعیدهای متعدّدی را برایش به همراه داشته است.